Chociaż zjawisko dręczenia i nękania towarzyszy ludzkości od wieków, to w świadomości społecznej dopiero pod koniec lat osiemdziesiątych XX wieku pojęcie stalkingu zyskało negatywny wydźwięk. Śledzenie, nachodzenie, kontrolowanie, a także podszywanie się pod inną osobę to przestępstwo i warto wiedzieć na czym dokładnie stalking polega i gdzie zgłaszać prześladowanie, naruszanie prywatności.
Stalker to anglojęzyczny termin oznaczający osobę, która celowo i długotrwale prześladuje innego człowieka, wykazuje powtarzające się zachowania zmierzające do jej upokorzenia, wzbudzenia w niej obawy i strachu. Polski kodeks karny definiuje stalking jako uporczywe nękanie, które powoduje u pokrzywdzonego uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia lub w sposób istotny narusza jego prywatność.
Stalking może być również realizowany poprzez podszywanie się pod inną osobę. Wykorzystanie wizerunku lub danych osobowych występuje najczęściej w przestrzeni wirtualnej, a z przestępstwem mamy do czynienia w sytuacji, w której celem stalkera jest wyrządzenie szkody osobistej lub majątkowej.
Nękanie może przybierać wiele form, stalker często posługuje się wieloma metodami, których celem jest zastraszenie pokrzywdzonego, wzbudzenie w nim poczucia zagrożenia lub wyrządzenie szkody w postaci utraty dobrego wizerunku. Ze względu na przyjęty sposób, rodzaj prześladowania możemy wyróżnić m.in.:
W dobie wirtualnej rzeczywistości, rozwijającej się technologii mediów elektronicznych prześladowanie bardzo często przyjmuje formę stalkingu w sieci. Stalker, używając nowoczesnych technik informacyjnych, nęka osobę lub grupę osób kreując w sieci fałszywe oskarżenia na ich temat, zakładając nielegalny monitoring lub kierując pogróżki pod ich adresem. Cyberstalking to również prześladowanie i naruszenie prywatności za pośrednictwem wiadomości e-mail, szaklujące wpisy na portalach społecznościowych.
Stalking w sieci obejmuje również podszywanie się pod inną osobę w przestrzeni wirtualnej, bezprawne wykorzystanie jej danych osobowych lub wizerunku. W takich sytuacjach stalker może np. tworzyć konta na popularnych portalach społecznościowych, używając imienia, nazwiska lub zdjęcia pokrzywdzonego.
Stalker bardzo często wykorzystuje szantaż emocjonalny, wzbudza w ofierze poczucie nieuzasadnionej winy, chce jak najdłużej utrzymać u pokrzywdzonego lęk, obawę, czasem wyrzuty sumienia. Sprawca stalkingu często popada w skrajne zachowania, próbuje zjednać sobie przychylność ofiary, wybiela swoje działania w jej oczach, aby następnie przejść do ataku i w wyrachowany sposób uprzykrzać jej życie.
Najważniejsze, by nie odpowiadać na zaczepne zachowania sprawcy, najlepszym rozwiązaniem jest obojętność. Nie należy w takiej sytuacji nawiązywać kontaktu ze stalkerem, oddzwaniać, odpisywać na kolejne dotkliwe maile i wiadomości tekstowe SMS. Dobrym wyjściem jest jeden jasny i klarowny przekaz, w którym pokrzywdzony wzywa sprawcę do zaniechania czynności, które naruszają jego poczucie prywatności. Ważne, aby komunikat był krótki i jednoznaczny.
W sytuacji poczucia zagrożenia niezwykle istotną rolę odgrywa wsparcie innych osób, które dysponują wiedzą na temat zaistniałej sytuacji, mogą w przyszłości odegrać rolę ewentualnych świadków stalkingu podczas postępowania karnego. Rodzina, przyjaciele, koledzy z pracy to osoby, które często bezpośrednio uczestniczą w zdarzeniach, które wypełniają znamiona przestępstwa uporczywego nękania.
Ważne, by archiwizować wszystkie kopie wiadomości, które przesyła stalker, to najczęściej główny dowód w sprawie. Dobrze, jeżeli ofiara stalkingu korzysta z pomocy doświadczonego prawnika, który doradzi co zrobić w sytuacji pozornie bez wyjścia. Korzystając z usług kancelarii prawnej, można liczyć na merytoryczne wsparcie, które odgrywa ogromną rolę, zwłaszcza w przypadku przestępstw komputerowych. Zebranie materiału dowodowego w sprawie stalkingu w sieci wymaga często fachowej wiedzy, znajomości wirtualnych technologii.
Z uwagi na okoliczność, że uporczywe nękanie jest przestępstwem, w sytuacji poczucia zagrożenia, naruszenia prywatności stalking należy zgłosić właściwym organom ścigania. Można zrobić to składając zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa w jednostce policji lub we właściwej miejscowo prokuraturze, która zleci policjantom wykonanie wszystkich czynności zmierzających do ustalenia stanu faktycznego.